Reality-tv: Hoe erger, hoe beter!

Het is zaterdagnacht. Je scrollt gedachteloos door je tv-aanbod en ineens ben je alweer halverwege een aflevering van Winter Vol Liefde, Echte Meisjes in de Jungle of Ex on the Beach. Waarom kunnen we gewoon niet stoppen met kijken naar reality-tv? Simpel. Het is fastfood voor onze ziel: goedkoop, verslavend en onmogelijk te weerstaan.

Neem Michella Kox, uitgeroepen tot Reality Queen. Zij bewijst dat als je je leven in een openbare puinhoop weet te veranderen, je gegarandeerd een hit hebt. En als je denkt dat het niet erger kan, verschijnt er ineens iemand als Els van Roode met haar legendarische uitspraak: ,,Who Els?”. Eén simpele opmerking en je hebt een kantoormeme voor de rest van het jaar. Maar wat maakt dit genre nu zo onweerstaanbaar?

1. Absurditeit in al zijn glorie

Reality-tv blinkt uit in de perfecte mix van herkenbaarheid en absurditeit; je balanceert tussen plaatsvervangende schaamte en pure verbazing. Neem Anja, de eigenaresse van B&B Le Mouton Perdu (B&B Vol Liefde, zomer 2024). Bij binnenkomst haalt kandidaat Joop zonder blikken of blozen zijn koffiemachine tevoorschijn. Filterkoffie? Daar doet meneer niet aan. Anja blijft even stil, een fractie te lang. Haar blik flitst tussen Joop en het futuristische apparaat. Dan, met een zucht vol ingehouden gastvrijheid: ,,Goh, bijzonder hè?” En terwijl Joop druk bezig is zijn koffie tot in de perfectie te bereiden, vraag je je af: waarom kijken we hiernaar? Omdat het ons eraan herinnert hoe lekker ongemakkelijk mensen kunnen zijn.

2. Dopamine als motor

Reality-tv triggert ons beloningssysteem. Elke ruzie, plottwist en ongemakkelijke verzoening geeft onze hersenen een dopamine-boost. Het is hetzelfde mechanisme dat ons verslaafd maakt aan sociale media of games. Je kijkt voor drama, maar blijft hangen voor de explosies. De spanning, de onverwachte wendingen, en het onvoorspelbare karakter houden ons in hun greep, omdat we koste wat het kost willen weten hoe het afloopt. En daarom verslinden we met gemak een hele serie in een weekend.

3. Schadenfreude: leedvermaak doet leven

Laten we eerlijk zijn: een groot deel van de aantrekkingskracht van reality-tv is Schadenfreude, de Duitse term voor plezier dat je haalt uit andermans ongeluk. Het zien van mensen die zichzelf compleet voor schut zetten of stuntelen in de liefde geeft ons het geruststellende gevoel dat ons eigen leven eigenlijk best goed is. Of het nu gaat om een huilende deelnemer in Ex on the Beach of een rampzalige date in Married at First Sight Australia, niets geeft meer voldoening dan zien dat anderen het nóg slechter doen dan jij – al is het maar tijdelijk.

4. Sixpacks en chaos

Dan zijn er die deelnemers die een sixpack hebben alsof het standaarduitrusting is, maar innerlijk zo chaotisch zijn dat je denkt: ‘Ik heb misschien geen wasbordje, maar mijn emotionele huishouding ligt tenminste niet aan diggelen.’ Shows zoals Ex on the Beach laten zien dat zelfs de meest perfect ogende mensen hun leven compleet kunnen laten ontsporen. Kortom, het is bewondering en afgunst in één.

5. Iedereen kan een ster zijn

Het idee dat gewone mensen beroemd kunnen worden – al is het door in een dronken bui een zwembad in te duiken – maakt reality-tv onweerstaanbaar. Het houdt ons een spiegel voor: wat als ík mijn leven even opoffer voor vijftien minuten faam? Het lijkt de ultieme droom van de selfie-generatie: bekend worden zonder écht iets bijzonders te kunnen.

6. Montage: het gouden recept

De echte sterren van reality-tv? De editors. Een simpele blik, een veel te lange stilte en wat dreigende muziek kunnen van een gesprek over pindakaas een huwelijkscrisis maken. Die kunstmatige intensiteit trekt ons steeds dieper de afleveringen in, tot we niet meer weten hoe we eruit moeten komen. En eerlijk? Dat willen we ook niet. We zijn allemaal een beetje verslaafd aan de chaos van anderen. En zolang de chips op tafel staan, schakelen we volgende week gewoon weer in.