Kan Juan Carlos wel eredoctor blijven aan de Universiteit van Utrecht?

Na nieuwe onthullingen over de praktijken van de voormalige Spaanse koning Juan Carlos (82) zal ook bij andere koningshuizen met gefronste wenkbrauwen worden gekeken naar de schandalen in en rond Madrid.

Vooral de Oranjes beschouwen de Spaanse vorst, zijn vrouw Sofia, zoon Felipe en zijn vrouw Letizia als persoonlijke vrienden. Niet voor niets waren er meerdere staats- en privébezoeken over en weer. Juan Carlos, amper vier jaar koning, kwam al in maart 1980 naar Nederland op uitnodiging van de toenmalige koningin Juliana voor een staatsbezoek.

Nogal ongemakkelijk, met wat er nu allemaal aan schandalen bekend is geworden over de vorst, is dat Juan Carlos in 2001 zelfs een eredoctoraat van de Universiteit van Utrecht kreeg toegekend. Juan Carlos werd destijds geprezen omdat hij zich afzette tegen het Franco-regime. De vorst veroordeelde een staatsgreep die op 23 februari 1980 werd gepleegd door een kolonel, die het parlement gijzelde.

Universiteiten

Reden voor de Utrechtse universiteit om Juan Carlos 19 jaar geleden te eren. De toenmalige erepromotor prof. dr. H. Kummeling zei toen in 2001 over de rol van Juan Carlos: ,,Zijne majesteit heeft een omvangrijke rol vervuld in de ontwikkeling van de democratie en de rechtsstatelijkheid van de Spaanse staat.”

Bij de uitreiking waren toenmalig koningin Beatrix aanwezig, maar ook prins Carlos de Bourbon de Parme, de zoon van prinses Irene. Ze werden ontvangen door de Utrechtse burgemeester wijlen Annie Brouwer-Korf en de commissaris van de Koningin Boele Staal. Koning Juan Carlos en zijn vrouw Sofie wandelden ontspannen tijdens het tweedaagse bezoek door de Utrechtse binnenstad.

Al eerder, in 1997, ontving de Spaanse koning ook een eredoctoraat van de Katholieke Universiteit van Leuven. ,,Spanje heeft zich onder impuls van Koning Juan Carlos losgerukt van zijn autoritaire verleden, en het heeft zich, eveneens door zijn invloed, ingeschakeld in de Europese eenmaking, politiek en militair door lid te worden van de NATO, economisch door een succesvolle deelnemer aan de Europese Unie te worden.”

Geldsmokkel

Over de 82-jarige ex-koning wordt er nu, anno 2020, gezegd dat hij als ‘geldkoerier’ opereerde tussen Zwitserland en Spanje. Maar de Spanjaard kwam al vaker in opspraak. Bijvoorbeeld hoe hij zijn vrouw Sofia schoffeerde door zijn uitbundige liefdesleven. Juan Carlos hield er een leger aan minnaressen op na.

Historicus Martinez Ingles schreef in zijn boek ‘Juan Carlos, koning van 5.000 minnaressen’ dat de koning mogelijk zelfs seksverslaafd zou zijn. Het huwelijk tussen Juan Carlos en zijn vrouw Sofia zou slechts ‘schone schijn’ zijn.

Voor een onbegrijpelijke olifantenjacht in Botswana in 2012 maakte de koning excuses. Juan Carlos was toen bovendien voorzitter van het Wereldnatuurfonds in Spanje.

Schandaal

Nu is er dan het financieel schandaal. Het Spaanse koninklijk huis trilt op zijn grondvesten. Juan Carlos zou smeergeld uit Saoedi-Arabië hebben ontvangen op een bankrekening, kennelijk gelinkt aan de ex-koning, in Zwitserland. De stortingen zouden te maken hebben met de aanleg van een hogesnelheidslijn naar Mekka waarvoor Spaanse bedrijven in de race waren.

Juan Carlos zou, volgens de Spaanse media, maandelijks twee ton Spanje hebben binnen gesmokkeld. Op een vliegveld bij Madrid was er geen enkele controle als de vorst arriveerde, terwijl er aangifte moet worden gedaan van cash geld als het Spanje wordt ingevoerd.

De huidige koning Felipe VI, die de toelage aan zijn vader toch stopzette na het bekend worden van alle schandalen, zou volgende week mogelijk zelfs het besluit nemen om zijn voorganger uit het koninklijk paleis in Madrid te verbannen.

Vriendschap

Door de jaren heen is er een warme vriendschap ontstaan tussen de beide koninklijke families. Er waren tal van ontmoetingen in verband met verjaardagen en uitvaarten. Over en weer waren er buiten de agenda’s om ook privé-ontmoetingen. Koning Willem-Alexander en Máxima vlogen in 2013 voor een kennismakingsbezoek naar Madrid.

Aan het begin van dit jaar was prinses Beatrix nog aanwezig bij de rouwmis van de oudste zus van Juan Carlos, Infanta Pilar. Zij overleed op 83-jarige leeftijd.

Eredoctoraten

Hoe universiteiten omgaan met toegekende eredoctoraten aan belangrijke personen, die in opspraak komen door onbetamelijk gedrag is niet bekend.

In Amerika en in Schotland was er in het verleden oproer vanwege toegekende eredoctoraten aan de Zimbabwaanse president Mugabe. De sultan van Brunei gaf zelf het eredoctoraat van de Britse universiteit van Oxford terug in 2019. De reden was invoering van de doodstraf in Brunei voor homo’s die seks hebben.