De wereld via de konijnenneus

Door: Marieke van der Burgt, Tinley-gedragstherapeut voor dieren

De neus is het belangrijkste communicatiezintuig van het konijn. Dat is ook wel logisch omdat een konijn van oorsprong veel onder de grond leeft. Daar is het donker en daarom is lichaamstaal minder functioneel dan geur. Konijnen ruiken geuren via de neus, maar kunnen ook feromonen waarnemen via een speciaal orgaan; het orgaan van Jacobson.

Feromonen

Feromonen zijn chemische stoffen die soort specifiek zijn; ieder zoogdier heeft zijn eigen feromonen. Konijnenferomonen worden dus alleen door andere konijnen waargenomen. Ze worden vaak onbewust waargenomen, maar kunnen ook bewust worden waargenomen door te flemen. Bij het flemen trekt het konijn de lip iets op, waardoor de lucht naar binnen wordt gezogen.

Een konijn heeft wel twintig keer zoveel geurreceptoren dan een mens. Het is dus goed om te realiseren dat de geurwereld van het konijn heel anders is dan onze geurbeleving. Geuren geven konijnen veel informatie over voedsel, roofdieren en andere dieren die gebruik maken van hetzelfde leefgebied. Door aan elkaar te ruiken ontdekken konijnen wie het andere dier is, wat het geslacht is, de leeftijd, maar ook wie de hoogste in rang is. De neus van een konijn trilt ongeveer 20-120 keer per minuut. Dit is ook afhankelijk van zijn toestand. Als een konijn gestrest is, gaat de neus sneller op en neer dan als hij ontspannen is. Wanneer een konijn helemaal ontspannen is, kan het zijn dat de neus ophoudt met trillen.

Territorium

Konijnen markeren hun territorium door feromonen af te zetten. Dit doen ze op twee manieren, namelijk via de kinklieren en door keutels op strategische plaatsen in hun territorium te plaatsen. Het gebruik van de kinklier is goed te observeren wanneer je een nieuw speeltje aanbiedt. Een konijn zal het eerst besnuffelen om vervolgens met de kinklier eroverheen te wrijven. De territoriale keutels zien er anders uit dan de normale keutels. Deze zijn namelijk glimmend.

Afwisseling in de omgeving

Verander eens iets aan het verblijf: plaats een nieuw speeltje, een doos, een mandje of een tunneltje. De konijnen zullen er hun geur aan afzetten, maar het ook belangstellend gaan onderzoeken en uitproberen wat je er allemaal mee kunt doen. Konijnen zijn van nature planteneters en hooi is erg vezelrijk. Zorg er daarom voor dat je konijn 24 uur per dag geurend hooi tot zijn beschikking heeft. Geef hem op andere tijden nog wat groenten of kruiden.

Associatie met geuren

Geuren die met de neus worden waargenomen, kunnen een prettige of minder prettige associatie hebben. Dit werkt zo bij mensen, maar ook bij konijnen. Bij (probleem)gedrag is het dus belangrijk om te achterhalen of geur een rol speelt in de ontwikkeling van het gedrag. Aan het gedrag en de lichaamshouding van een konijn is veel af te lezen. Soms roept een (nieuw) geur sociaal gedrag op, soms juist vluchtgedrag of zelfs agressie, zoals grommen, krabben of bijten.