De Holle Bolle NPO: Het schandaalpaleis in Hilversum

Het dondert en het bliksemt in Hilversum. Elk jaar weer jagen omroepbestuurders op de apenrots in ’t Gooi er een miljard euro doorheen. Van de belastingcenten en de opbrengsten van de STER-reclame worden tv-producenten, programmamakers, omroepen, facilitaire bedrijven vetgemest. De bomen groeiden jarenlang tot aan de hemel. Niet alleen anno 2024, maar dat is al jaren aan de gang.

Het Hilversumse omroepbastion wankelt. Het wordt niet alleen onder vuur genomen door politieke partijen, maar ook is er zo ongeveer een paleisrevolutie aan de gang. Het bloed stroomt bij wijze van spreken door de gangen van de omroeppaleizen op het Mediapark, dat zelfs over een eigen treinstation beschikt. Vis begint altijd bij de kop te rotten. Het was Jan Slagter, de man die ooit historie schreef door een ouderenoproep op te richten, die onlangs de grote baas van de NPO Frederieke Leeflang onder vuur nam. De voormalige Zuidasadvocate werd door de Omroep MAX-voorzitter beschuldigt van liegen. Dat is nogal wat en er is nog veel meer kritiek op de kille manier van besturen door opperbaas Leeflang.

Rapportenfabriek

Hilversum is een opeenhoping van vergadertijgers en een rapportenfabriek. Weten ze het daar even niet: hup een rapport, en nog een rapport en nog een. Het ministerie van Onderwijs en Media kijkt de NPO nauwlettend op de vingers. Alle ogen zijn gericht op kwatta. De Holle Bolle NPO beschikt inmiddels over maar liefst 9 directies met daaronder stafleden, coördinatoren, managers, strategen. Om hoorndol van te worden; een slangenkuil die je ergste vijand niet toewenst.

Speeltuin

Bovenaan deze apenrots staat een Raad van Toezicht die een tweekoppige Raad van Bestuur controleert. Voorzitter van de toezichthouders is voormalig minister Bruno Bruins, die zich ondertussen ook afvraagt in wat voor speeltuin hij terecht is gekomen. Onder elke tegel die wordt gelicht, tref je een ruzie of een schandaal. Zoals de praktijken achter de schermen van Matthijs van Nieuwkerk, de succesvolle expresentator van DWDD, wiens woedeaanvallen jarenlang met de mantel der liefde zijn bedekt. Zijn baas destijds, Frans Klein, koos eieren voor zijn geld en vluchtte naar Talpa, de zender van John de Mol. Ondertussen is ruim een jaar getalmd met een heus onderzoek door oudpoliticus Martin van Rijn. Van Nieuwkerk had niet langer het geduld om te wachten op de uitkomsten. Hij heeft een contract op zak van RTL, de NPO heeft het nakijken. Het is een van de voorbeelden hoe de Hilversumse modderpoel er van binnen uitziet. In plaats van het opdoeken van omroepen kwamen er polderoplossingen van pappen en nathouden. Nog steeds zijn er nog steeds maar liefst 13 omroepen, die stuk voor stuk voor Sinterklaas spelen met de omroepsubsidies. Presentatoren, gewend aan topsalarissen, werden gekort tot aan het niveau van het salaris van een minister-president. De trukendoos werd opengetrokken. Een-tweetjes met tv-producenten was de remedie.

Opschudding

Ook voor Eva Jinek, overgekomen van RTL waar ze een wereldsalaris ontving van boven een miljoen euro, zal er mogelijk wel een oplossing worden gevonden. De terugkeer van Jinek naar de publieke omroep zorgde überhaupt voor opschudding. De Nederlandse koningin van de talkshow werd in de armen gesloten door de culturele veelvraat AVROTROS. Jinek kreeg een heldenontvangst. Voor Jinek moet alles wijken, adel verplicht nu eenmaal, dus sloten de vergadertijgers een kongsi. Er werd een bom geplaatst onder de talkshows. Op1 zou moeten verdwijnen, het gefrustreerde BNNVARA zou weer terugkeren op de late avond met Khalid Kasem en Sophie Hilbrand: iedereen tevreden, zo leek het. Inmiddels ligt oudadvocaat en sterpresentator Khalid in de kreukels en heeft Hilversum er een probleem bij.

Boel in de fik

Maar ook binnenkamers bij dezelfde AVROTROS staat de boel ook in de fik. Directeur Erik van Stade is na tien jaar bedankt voor bewezen diensten, nadat hij bij SBS de deur achter zich had dichtgeslagen. Ondertussen zijn de drie leden van de Raad van Toezicht aan de kant gezet, waarvan VVD’er Frits Hoefnagels de meest bekende is. Het conflict, dat geheim moest blijven, is het topje van een ijsberg, zo lijkt het. Het wemelt al jarenlang van bestuurders, ex-politici, consultants en bureaus, die zich bewegen als palingen in een Hilversumse emmer snot. De meest bizarre besluiten en roddels kenmerken Hilversum. Want dezelfde AVROTROS verbande programma’s als Radar en Opsporing Gezocht naar de grafkelder van de publieke omroep: de tv-zender NPO 3. Daar kijkt bijna niemand naar en het is ook uitgerekend die zender die door de partij van Pieter Omtzigt (NSC) de nek kan worden omgedraaid. Ook was er het gesol met de aspirantomroep Ongehoord Nederland. Er werden sancties uitgedeeld door bestuursstop, die inclusie en het wokisme met hoofdletters schrijft. Uiteindelijk werd de keutel ingetrokken en mag de omroep van oud-journalist Arnold Karskens gewoon blijven.

Tot nulpunt gedaald

Maar ook de radiozenders van Hilversum liggen onder vuur. Het voormalige Hilversum 3, vroeger razend populair, is ten onder gegaan door muziekhobbyisme, en heeft dramatische luistercijfers. Radio 1 is een baken van politieke correctheid, maar kan nauwelijks nog een nieuwszender worden genoemd. Het was de Volendamse politica van BBB Mona Keijzer, die de bijl aan de wortel legt van Radio 2, notabene de best beluisterde radiozender van de NPO. Keijzer vraagt zich af wat de toegevoegde waarde is van Radio 2 in vergelijking met radiozenders als 535, Skyradio en Qmusic. Ondertussen ziet NPO-baas Frederiek Leeflang het schip in Hilversum langzaam aan de grond lopen. Het schip maakt zelfs water. De geloofwaardigheid van de publieke omroep is tot het nulpunt gedaald. Jongeren kijken nauwelijks meer lineaire tv, maar wel naar bijvoorbeeld YouTube, waar nieuwe sterren gloriëren. Het betuttel, de dealtjes, het wegjagen onder valse voorwendsels van populaire Op1-presentatoren als Fons Kockelman, Fidan Ekiz, Charles Groenhuijsen en Carrie ten Napel zet ook weer kwaad bloed. Of hoe de Studio Sportredactie omgaat met presentator Tom Egbers. De journalist in hart en nieren zit nog steeds thuis vanwege een privékwestie: niemand in Hilversum die Egbers rugdekking geeft. Integendeel zelfs. Uiteindelijk belandde Egbers met hartklachten in het ziekenhuis.

Geen ontsnappen meer aan

Ondertussen wordt er in Hilversum volop geëxperimenteerd en private uitgevers beconcurreerd met een podcastfabriek betaald met belastinggeld. Zo is het altijd geweest: de omroepgegevens werden met hand en tand beschermd voor dezelfde commerciële uitgevers: de NPO en de omroepen eisten het monopolie op. Hoelang de huidige topvrouw in Hilversum Frederieke Leeflang het pluchte warm houdt, is afwachten. Zal ze ook een bloedeloos afscheid meemaken als haar voorgangster Shula Rijxman, die destijds vrolijk op vakantie ging met de toenmalige staatssecretaris Mediazaken Sander Dekker. Rijxman werd snel gerecruteerd als D66-lid, maar faalde als wethouder in Amsterdam. Het aanstaande kabinet krijgt de opdracht mee om de Hilversumse praatfabriek eens flink op de korrel te nemen. Er lijkt na decennialang talmen, vertragen en ingewikkeld doen geen ontsnappen meer aan…