Column Rob Goossens: ‘Matthijs van Nieuwkerk: nepper dan de billen van Kim?’

Omdat cosmetische ingrepen over het algemeen vrij eenvoudig te herkennen zijn, zal slechts een enkeling denken dat bijvoorbeeld de Kardashians puur natuur zijn. Het is jammer dat intellectuele nepheid niet net zo zichtbaar is. Anders zouden we niet zo lang blindelings achter charmante poseurs als Matthijs van Nieuwkerk aanlopen. 

In de zomer van 2018 mocht Van Nieuwkerk vier weken lang een boekenprogramma maken op NPO1. Moby Dick heette het, naar de roman van Herman Melville. Je zou zeggen: als hij zijn programma naar een boek vernoemt, dan zal het wel een van zijn favoriete boeken zijn. Van Nieuwkerk vernoemde zijn oudste zoon Kees eerder ook al naar de hoofdpersoon van Kees de Jongen (Theo Thijssen). 

In werkelijkheid had de presentator Moby Dick nog nooit gelezen. Het programma kreeg die naam doodeenvoudig omdat het ‘leuk klonk’ en ‘de walvis leuk is voor het logo’, biechtte Van Nieuwkerk op. En voor u gaat checken of er toevallig nog een andere Matthijs van Nieuwkerk rondloopt: dit is dus dezelfde man die jarenlang in zijn eentje de Nederlandse boekensector draaiende hield met reclame in De Wereld Draait Door (DWDD). 

Het was een zeldzaam slordig moment voor de presentator die zo zorgvuldig een verschillig imago voor zichzelf boetseerde. Zijn voorliefde voor literatuur kennen we allemaal. Op willekeurige momenten laat hij vallen dat hij het elitaire Amerikaanse blad The New Yorker wekelijks spelt en naar eigen zeggen ontbijt hij ook nog eens met operamuziek. Maar toen hij een boekenprogramma ging maken, bleek zijn culturele inspiratie ineens nog geen pierenbadje diep. 

Een jaar geleden leerden we dankzij De Volkskrant nog een onvermoede kant van hem kennen: hij kan heel goed schreeuwen. In uitzendingen gebeurde dat niet, anders hadden we dat natuurlijk wel geweten. Nee, meestal ging het mis tijdens repetities, zo erkende hij zelf. “Waarom was ik op momenten verdomme zo’n lul?”, zou hij zich later afvragen. 

Vakgenoten van de presentator weten dat wel: van alle fobieën waar Van Nieuwkerk mee kampt – onder meer voor snelwegen, bruggen, tunnels en vliegtuigen – is die voor verrassingen de hardnekkigste. Vreselijk vindt de presentator het als er iets gebeurt waar hij niks van weet. Die gewraakte repetities moesten hem daar domweg tegen beschermen. 

Minutieus werd de uitzending daarom dagelijks voorbesproken en doorgesproken. Als kijkers zaten we op een gegeven moment opgescheept met Marc-Marie Huijbregts, Özcan Akyol en de familie Chabot, vooral omdat zij hadden bewezen dat ze de presentator nooit in verlegenheid zouden brengen. Zo kon Van Nieuwkerk zich tijdens de uitzending volledig focussen op zijn hoofdact: verrast kijken bij het aanhoren van anekdotes die hij al lang kende, omdat de redactie die natuurlijk gewoon met hem gedeeld had tijdens de uitgebreide repetitie. 

Nonchalant kon hij ook strooien met parate kennis waarvan ik me sinds de Moby Dick-anekdote afvraag hoe paraat die nou echt was. Toen ik eens in Van Nieuwkerks eigen oeuvre dook, bleek dat hij zelfs over zijn grote idool, zanger Charles Aznavour, slechts 150 pagina’s had weten te vullen. 

Het is het dikste boek dat de presentator ooit schreef, waarbij de auteursfoto op de achterkant ook nog eens groter is dan het portret van de gebiografeerde op de voorkant. Normaal gesproken is dat heel raar, maar in dit geval is die foto een terechte waarschuwing aan de lezer. Het boek gaat namelijk vooral over Van Nieuwkerk zelf en helemaal niet zozeer over de Franse chansonnier. 

Ik zal niet ontkennen dat ik daar licht om gegniffeld heb, maar een doodzonde is het natuurlijk ook weer niet. Toch zou het goed zijn als we in de toekomst, mocht Van Nieuwkerk terugkeren op televisie, wat minder bang zijn om dommer over te komen dan de gevallen DWDD-presentator. Gebruikt hij een moeilijk woord? Geef de definitie maar even, Matthijs. Verwijst hij nonchalant naar een roman? Bewijs maar dat je het echt gelezen hebt. 

Natuurlijk is het goed als Matthijs van Nieuwkerk weer eens half Nederland naar de boekwinkel jaagt. Maar het is pas echt goed voor onze culturele ontwikkeling als we die boeken niet alleen kopen, zoals de presentator zelf, maar ook echt lezen. Mag Matthijs als boetedoening voor de DWDD-misstanden het goede voorbeeld geven.