LUMC: aanleg diabetes type 1 ontrafeld, genezing stap dichterbij

LEIDEN (ANP) – Een enkel stukje genetisch materiaal beïnvloedt of iemand diabetes type 1 krijgt. Mensen met de ene genetische variant zijn beschermd tegen de vorm van suikerziekte, mensen met een andere versie niet. Onderzoekers Bart Roep en René van Tienhoven (zelf diabetespatiënt) van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) schrijven daar woensdag over in het belangrijke wetenschappelijke tijdschrift Cell. Ze denken dat hun ontdekking kan helpen bij het ontwikkelen van een persoonlijke behandeling, en misschien zelfs wel genezing.

Bij diabetes type 1 kan de alvleesklier in het lichaam niet genoeg insuline aanmaken. Insuline zorgt ervoor dat suiker uit voeding wordt gehaald en naar de juiste plek in het lichaam wordt gebracht. Mensen bij wie dit niet kan, kunnen een te hoge of te lage suikerspiegel in het bloed krijgen. Ze moeten elke dag insuline injecteren om dit onder controle te houden. “Tweehonderd beslissingen per dag, een enorme slijtageslag”, omschrijft Roep het leven met diabetes.

“Tot nu toe behandelen we de symptomen, maar niet de oorzaak. Om diabetes type 1 te kunnen genezen, moet je de oorzaak aanpakken”, zegt Roep. Diabetes ontstaat bij zogenoemde bètacellen. Roep noemt ze “harde werkers, elke cel kan per minuut een miljoen deeltjes insuline maken.” Dat werk zorgt voor een soort ‘stress’ bij de cellen. Bij mensen met de beschermende variant kan de cel stoom afblazen. De cel blijft werken en die mensen zijn beschermd. Bij de andere versie slaat de bètacel bij stress alarm, waarna hij door het afweersysteem kan worden vernietigd. Dat mondt uit in diabetes type 1.

Nieuwe bètacellen

Er is ook een tussengroep, met mensen die wel de beschermende versie hebben maar toch diabetes type 1 krijgen. Zij krijgen veel minder gezondheidsklachten.

Gentherapie kan volgens Roep de oplossing bieden. “Een enkele bouwsteen van het DNA maakt het verschil, een enkele letter in de code. Als we die veranderen, blijft de werking van insuline hetzelfde. We halen er geen genen uit en we stoppen er geen genen in.” Een andere optie is het inbrengen van nieuwe bètacellen. “Bijvoorbeeld uit stamcellen. We kunnen dan de ideale donor vinden of maken.”

Diabetes type 2

De ontdekking geldt alleen voor diabetes type 1 en niet voor diabetes type 2. Die variant van suikerziekte houdt verband met een ongezonde manier van leven.

Ruim 100.000 mensen in Nederland hebben diabetes type 1, ruim een miljoen mensen hebben diabetes type 2.

ANP