Het bijzondere verhaal van de prins van Napels

Victor Emanuel van Savoye was de laatste kroonprins van Italië. Na de uitroeping van de republiek in 1946 leefde hij in ballingschap. Hoewel hij financieel succes kende als Prins van Napels, was hij zeker niet onomstreden. Dieptepunt was een dodelijk schietincident. Eerder dit jaar overleed Victor Emmanuel op 86-jarige leeftijd. 

Prins Victor Emanuel van Savoye was de zoon van koning Umberto III van Italië. Deze Umberto was slechts 33 dagen koning toen hij in 1946 moest aftreden. Met een referendum, dat volgens sommige historici niet geheel eerlijk verliep, kozen de Italianen na de Tweede Wereldoorlog voor een republiek. Het Italiaanse koningshuis was besmet geraakt vanwege zijn samenwerking met fascistenleider Benito Mussolini. Koning Umberto moest met zijn gezin het land verlaten en kreeg te horen dat hij en zijn mannelijke nazaten nooit meer naar Italië mochten terugkeren. 

De meikoning 

Umberto kon niet accepteren dat hij geen koning meer was. Tot aan zijn dood hield hij een hofhouding aan en deelde prompt adellijke titels uit. Zijn huwelijk met Marie-José, de dochter van koning Albert van België, liep op de klippen, maar tot een officiële scheiding kwam het niet. Marie-José vestigde zich met hun kinderen (Maria Pia, Victor Emmanuel, Maria Gabriele en Maria Beatrice) in Zwitserland, Umberto verhuisde naar Portugal. Vanwege zijn korte regeerperiode van mei 1946 tot 12 juni van dat jaar, kreeg hij de bijnaam meikoning.

Eigengereid 

Kroonprins Victor Emmanuel was negen toen hij met zijn moeder en drie zussen in Zwitserland belandde. Zoals zijn vader slechts 33 dagen koning was geweest, was hij gedurende 33 dagen de laatste kroonprins van Italië. Victor Emmanuel was eigengereid. Zo negeerde hij al in zijn pubertijd het verbod om naar Italië af te reizen omdat hij een vriendin wilde bezoeken. In 1960 leerde de 23-jarige prins waterski-kampioene Marina Ricolfi Doria kennen. Vader Umberto verzette zich tegen de relatie – hij vond Marina te min voor zijn zoon – maar Victor Emmanuel volgde zijn hart. Ze trouwden in 1970 en kregen een zoon, de nu 52-jarige Emanuele Filiberto. 

Geweerschoten 

Victor Emmanuel verdiende een goede boterham als bankier (later werd hij helikopterverkoper). Maar in 1978 raakte de prins voor het eerst serieus in opspraak. Victor Emmanuel verbleef in de zomerresidentie van de familie op een halfuur varen van Sardinië. Een groep jongeren vierde daar vakantie en maakte ongevraagd gebruik van de rubberboot van de prins. Geërgerd zou Victor Emmanuel twee geweerschoten hebben afgevuurd. Student Dirk Hamer (19) werd getroffen in zijn been. De jonge Duitse toerist overleed enkele weken later in het ziekenhuis als gevolg van zijn verwondingen. 

Schadevergoeding 

Victor Emanuel werd beschuldigd van doodslag. Het juridische proces duurde vele jaren. Aanvankelijk ontkende de prins niet dat hij verantwoordelijk was. Later veranderde hij zijn verklaring. Pas dertien jaar later, in 1991, volgde de uitspraak. De rechtbank in Parijs sprak Victor Emanuel vrij van doodslag, maar veroordeelde hem wel voor verboden wapenbezit. De kogel in het been van Hamer kwam volgens de rechters weliswaar overeen met het kaliber van het geweer van de prins, maar de rechtbank oordeelde dat hij (mogelijk) niet had geschoten. 

Driftig

Dat Victor Emmanuel driftig kon zijn, dáárover was geen twijfel. Zo sloeg hij in 2004 op een diner ter gelegenheid van het huwelijk van de (toen) Spaanse kroonprins Felipe zijn rivaal Amadeo tweemaal in het gezicht. Die rivaliteit kwam voort uit het feit dat veel Italiaanse monarchisten prins Amedeo beschouwden als de enige echte troonpretendent, volgens hen verspeelde Victor Emmanuel het recht op de Italiaanse troon toen hij met een niet-adellijke vrouw trouwde. Dat er telkens schandalen waren, deed de reputatie van de prins vanzelfsprekend geen goed. 

Prostitutie 

Zo werd Victor Emmanuel later opnieuw door de politie gearresteerd, ditmaal op verdenking van corruptie, valsheid in geschrifte en aanzetten tot prostitutie. De prins zou ambtenaren hebben omgekocht voor vergunningen voor speelautomaten. Ook zou hij crimineel geld hebben witgewassen in casino’s. Op 16 juni 2006 werd hij opgepakt. Hij mocht zijn voorarrest in een huurvilla uitzitten, maar hij koos voor de cel. De reden? De huurvilla had geen airconditioning. 

Documentaire 

Door Justitie opgenomen telefoongesprekken legden een schimmige wereld bloot van politici die jonge vrouwen een televisiecarrière beloofden in ruil voor seks, onder wie de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken. Victor Emmanuel was naar verluidt de tussenpersoon die de vrouwen eerst zelf ‘uitprobeerde’. ,,Ik ben een seksmaniak”, liet hij tijdens zijn verhoor doodleuk weten.” Ondanks de vele aanklachten leidde de zaak opnieuw niet tot een veroordeling. Pikant genoeg vertelde de prins tijdens zijn voorarrest aan medegevangenen dat hij in 1978 de dodelijke schoten op Dirk Hamer had gelost. Hij pochte dat hij de Franse justitie te slim af was geweest. Die zaak kon niet worden heropend. Hierover is de Netflix-documentaire Il principe gemaakt.

‘Morele schade’ 

Tot 2002 was het Victor Emmanuel bij wet verboden om naar Italië te gaan. Dat verbod werd opgeheven op voorwaarde hij zijn aanspraken op de Italiaanse troon zou opgeven en geen aanspraak zou maken op voormalige bezittingen of een schadevergoeding zou eisen. De prins beloofde het, maar vijf jaar later eiste hij alsnog € 260 miljoen van de staat voor ‘morele schade’, veroorzaakt door de verbanning. En in 2022 eiste de familie de koninklijke juwelen terug die opgeslagen liggen in een kluis van de Italiaanse nationale bank. De rechter wees alle claims af.

Troonopvolger 

Op 3 februari 2024 overleed Victor Emmanuel in de Zwitserse stad Genève. Een week later vond de uitvaart plaats in de kathedraal van Turijn in aanwezigheid van weduwe Marina Ricolfi Doria en Victors zoon Emmanuel Filibert. Ook koningin Sofia van Spanje, prins Albert van Monaco en prinses Astrid van België namen afscheid. Of Italië met de dood van Victor Emanuel afscheid heeft genomen van zijn laatste officiële kroonprins? Volgens prins Emmanuel Filibert, de zoon van Victor Emmanuel, zou zijn oudste dochter, de twintigjarige Vittoria, een goede troonopvolger zijn. ,,Ik zal met veel plezier aftreden, want ik zeker weet dat ze het beter zou doen dan ik.” 

Beste cadeau 

De beeldschone Vittoria lijkt ook oren te hebben naar het koningschap. Dat haar opa twee jaar voor zijn overlijden de wet veranderde waardoor zij als vrouw nu in de lijn van troonopvolging staat, noemt ze: ‘het beste cadeau dat mijn grootvader me kon geven’. De kans dat het echt gebeurt is verwaarloosbaar, maart de prinses heeft er wel de hersens voor. Ze studeert politieke wetenschappen en kunstgeschiedenis in Londen en timmert daarnaast succesvol aan de weg als model. Als Italië ooit weer een monarchie wil worden, lijkt zij een schot in de roos. Maar de uitdrukking ‘schot in de roos’ is wat ongelukkig als het gaat over verwanten van Victor Emanuel.